Sự Đột Phá Của Worldcoin Đánh Đổi Sinh Trắc Học Để Nhận Tiền Điện Tử?

Sam Altman, CEO của OpenAI, không hề ngần ngại khi đưa ra những chiến lược táo bạo cho tương lai. Dự án mới nhất của ông, Worldcoin, được xem là một trong những nỗ lực tham vọng và gây tranh cãi nhất hiện nay. Gần đây, tin tức về Worldcoin lại thu hút sự chú ý khi nhà phân tích Dan Ives của Wall Street gia nhập một công ty niêm yết trên Nasdaq, có kế hoạch giữ Worldcoin như tài sản dự trữ.

Danh tiếng của Dan Ives chủ yếu đến từ việc ông là một người ủng hộ lớn nhất cho trí tuệ nhân tạo (AI) trong cộng đồng tài chính, cùng với phong cách thời trang rực rỡ mà ông thường thể hiện trong các cuộc phỏng vấn. Tuy nhiên, điều quan trọng không chỉ dừng lại ở sự ủng hộ tài chính; câu chuyện lớn hơn nằm ở chỗ Worldcoin đại diện cho một xu hướng theo dõi sinh trắc học trong bối cảnh nhận dạng kỹ thuật số.

Worldcoin và Chiếc Orb Đặc Trưng

Một trong những thiết bị đặc trưng của Worldcoin được gọi là Orb — một hình cầu có khả năng quét mống mắt của người dùng để tạo ra một mã nhận dạng duy nhất, được gọi là World ID. Đổi lại, những người tham gia sẽ nhận được phần thưởng bằng tiền điện tử WLD. Các khoản thưởng này đã thay đổi, nhưng giao động trong khoảng từ 30 đến 1000 USD (trả dần).

Ý tưởng cơ bản rất đơn giản: Trong thời đại của các video giả mạo, bot và giọng nói tổng hợp, thế giới cần một phương thức đáng tin cậy để chứng minh rằng bạn là con người. Vậy bạn có sẵn sàng nhìn vào chiếc Orb và đánh đổi dữ liệu sinh trắc học của mình để nhận tiền điện tử không?

Hệ Quả Và Vấn Đề Xung Quanh Biometric

Nhiều người có thể nghiêng về lựa chọn “Không”, nhưng liệu có ai khác nghĩ khác không? Trong khi các khoản thanh toán nhỏ có thể không có giá trị lớn trong mắt của nhiều người, nhưng lại mang ý nghĩa hoàn toàn khác ở châu Phi và các quốc gia đang phát triển. Đó chính là cách mà công ty này đã xây dựng nên số lượng người dùng ban đầu để thu hút nhà đầu tư phương Tây, một sự khai thác trong thời đại kỹ thuật số.

Hiện nay, hệ thống này đang nhanh chóng lan rộng sang phương Tây. Các địa điểm sử dụng Orb đã hoạt động tại Mỹ và Vương quốc Anh với sự hiện diện tại nhiều thành phố lớn. Đến nay, Worldcoin báo cáo đã có hơn 13 triệu người dùng đã xác minh, có thể đăng nhập vào các nền tảng như Reddit hay Discord bằng World ID của họ.

Theo Altman và nhóm của ông, đây là nền tảng cho một cơ sở hạ tầng kỹ thuật số mới: chứng minh con người có thể chuyển nhượng, ẩn danh và dựa trên blockchain. Họ lập luận rằng, khi AI ngày càng mạnh mẽ, xã hội sẽ cần loại xác minh này để bảo vệ chống lại gian lận và lạm dụng.

Sự Bứt Phá Của Dan Ives

Dan Ives, nhà phân tích hàng đầu của Wedbush Securities, gần đây đã đảm nhận vị trí chủ tịch của Eightco Holdings, một công ty nhỏ vừa huy động được 250 triệu USD để mua và giữ Worldcoin như tài sản cốt lõi. Eightco thậm chí đã quyết định thay đổi mã chứng khoán thành ORBS.

Ives mô tả Worldcoin là “tiêu chuẩn de facto cho việc xác thực và nhận dạng trong thế giới AI tương lai”. Sự tham gia của ông đã gia tăng sự tự tin về dự án này trong giới đầu tư, tương tự như Michael Saylor đã từng làm cho Bitcoin. Giá token đã tăng 80% kể từ khi Ives tham gia.

Tác Động Của Worldcoin Đối Với Quyền Riêng Tư

Tuy nhiên, sự ủng hộ tài chính chỉ là một phần của câu chuyện. Cuộc tranh luận thực sự nằm ở việc quét mắt để truy cập vào thế giới kỹ thuật số có phải là một bước tiến về an toàn hay chỉ là kiểm soát? Theo quan điểm của tôi, Worldcoin có nguy cơ trở thành một cơ sở dữ liệu giám sát sinh trắc học toàn cầu, bất chấp việc công ty đưa ra lời hứa về quyền riêng tư.

Dự án nói rằng những hình ảnh mắt thô được xóa và chỉ mã “iris” mã hóa được lưu trữ. Nhưng ngay cả dữ liệu sinh trắc học đã được ẩn danh cũng rất nhạy cảm: một khi bị xâm phạm, bạn không thể thay đổi mống mắt như thay đổi mật khẩu. Liệu một công ty, dù có thiện chí đến đâu, có thể đảm bảo rằng hàng tỷ lần quét sinh trắc học sẽ được giữ bí mật và an toàn trong nhiều thập kỷ? Điều này gần như không thể.

Ngoài vấn đề an ninh, còn có câu hỏi về sự đồng ý và quyền lực. Nếu ID kỹ thuật số trở thành điều kiện cần thiết để truy cập dịch vụ, các nhà phê bình cảnh báo rằng sự tham gia có thể chuyển từ tự nguyện sang gần như bắt buộc. Tất cả vấn đề này khiến tôi nghĩ đến bộ phim kinh điển “The Prisoner”, trong đó chiếc orb cũng chi phối các câu hỏi về danh tính và an ninh.

Những Bài Học Từ Các Hệ Thống ID Kỹ Thuật Số Khác

Lịch sử đã cho chúng ta những bài học thận trọng. Hệ thống Aadhaar của Ấn Độ, chương trình ID sinh trắc học lớn nhất thế giới, đã đạt được hơn một tỷ người nhưng cũng gặp phải nhiều báo cáo về rò rỉ dữ liệu, lạm dụng và phân biệt đối xử. Thay vì tạo ra bình đẳng, Aadhaar đã làm sâu sắc thêm sự bất bình đẳng cho những ai không thể hoặc không muốn đăng ký.

Tại nhiều bang ở Ấn Độ, nếu bạn không có ID, bạn không thể nhận được chứng chỉ giáo dục chính thức. Ở một số nơi khác, những người thụ hưởng thì phải phụ thuộc vào các quan chức địa phương. Như một nhóm nghiên cứu từ Yale đã chỉ ra: “Khi công ty viễn thông, ngân hàng, trường học và bệnh viện có số Aadhaar của bạn, thì chỉ một bước nhỏ là liên kết hành vi của bạn với truyền thông, tài chính, giáo dục, sức khỏe, và mọi thứ khác.”

Tại phương Tây, chúng ta đã luôn đề phòng các nỗ lực của chính phủ nhằm áp đặt các kiểm soát kỹ thuật số. Nhưng giờ đây, Worldcoin đang cố gắng định vị mình như một lựa chọn phi tập trung và tư nhân — nhưng những câu hỏi đặt ra lại hết sức quen thuộc. Việc kết hợp giữa danh tính, AI và tiền điện tử tạo ra một lớp phức tạp khác. Bằng cách thưởng cho người dùng bằng token WLD, Worldcoin đã kết hợp động lực tài chính với sinh trắc học.

Trong con mắt của Sam Altman, dự án này là phương tiện cho một thu nhập cơ bản toàn cầu (UBI) khi mà AI tác động đến lực lượng lao động toàn cầu. Ngược lại, theo tôi, đây trông có vẻ như một mô hình “trả tiền cho dữ liệu”, nơi những nhóm người dễ bị tổn thương phải đánh đổi quyền riêng tư lâu dài để đổi lấy cứu trợ kinh tế ngắn hạn.

Tương Lai Của Các Quét Mống Mắt?

Những người ủng hộ lập luận rằng nếu không có hệ thống ID kỹ thuật số mạnh mẽ, làn sóng AI sắp tới có thể erode sự tin cậy trong mọi thứ từ ngân hàng đến các cuộc bầu cử. Họ khẳng định việc chứng minh ai là con người là điều thiết yếu. Tuy nhiên, tôi lại cho rằng một khi việc giám sát sinh trắc học trở thành phổ biến, rất khó để quay lại.

Hiện tại, việc quét Orb để nhận thưởng bằng tiền điện tử là tùy chọn. Nhưng có thể vào ngày mai, các quét mắt cho công việc, phúc lợi hoặc thậm chí lựa chọn bầu cử có thể trở thành bắt buộc. Larry Fink của BlackRock gần đây đã nhận định rằng, tài chính token hóa chỉ có thể thành công nếu vấn đề xác thực danh tính được giải quyết.

Nếu Worldcoin trở thành giải pháp cho vấn đề này, các cược sẽ vượt xa những token đầu cơ – chúng chạm đến câu hỏi rất lớn về mức độ riêng tư mà cá nhân có thể có trong một xã hội kỹ thuật số. Hiện tại, Worldcoin vẫn ở giai đoạn đầu. Họ đã có hàng triệu người dùng — chứ chưa phải hàng tỷ. Các cơ quan quản lý đang theo dõi rất sát sao, và chính kiến công chúng vẫn còn chia rẽ. Dù sao đi nữa, dự án này rõ ràng đã bắt nhịp được sự quan tâm thời đại: sự va chạm giữa AI, tiền điện tử và nhà nước giám sát.

Sự ủng hộ từ Dan Ives có thể khiến các nhà đầu tư phấn khích, nhưng câu hỏi quan trọng hơn đối với chúng ta là liệu Worldcoin có thực sự tạo ra một con đường an toàn hơn — hay đơn giản chỉ là một chiếc chiến mã cho giám sát sinh trắc học.

Tóm lại

Dự án Worldcoin của Sam Altman đang thu hút sự chú ý lớn từ giới đầu tư và cộng đồng công nghệ, nhưng nó cũng dấy lên những mối lo ngại về quyền riêng tư và kiểm soát sinh trắc học. Sự phát triển của nó có thể định hình cách mà xã hội tương tác với công nghệ trong tương lai.